Os Miliarios

Son as xoias arquealóxicas do lugar, e un dos tesouros de toda a comarca. Os chamados Miliarios de Cerdeira seguen a sinalizar e lembralo paso da antiga calzada romana, aquela vía de comunicación que nos albores do primeiro milenio foi creda polo Imperio. Dos catro milarios erixidos aquí (hoxe en día desplazados ata a área de descanso das Guístolas) un carece de inscrición e os outros tres restantes presentan uns caracteres rústicos de escritura. Níngún conta con inscrición de milla, sendo por tanto miliarios de tipo honoríficos ou conmemorativos. O chamado Miliario de Constancio Cloro presenta unha altura de 1,40 m, cun diámetro de 40cm. A súa lectura sería a seguinte: "IMP(eratori) CAE(sari) / FLAV(i)O VA / LERIO CON / STANTIO / IN(victo) AVG(usto) P(io) / P(atri) P(atriae)". Aínda que no pasado foi atribuído á época de Constantino, agora xa se pode concluir que pertence ó momento do mandato de Constancio Cloro. Na segunda liña falta o I de FLAVIO, mais isto non convén atribuilo a unha omisión do lapicida, xa que é relativamente frecuente nas inscricións do noroeste peninsular. Tendo en conta que Constancio Cloro reinou dende o ano 305, este exemplar pódese datar entre os anos 305 e 306 . O chamado Miliario de Juliano, de maiores dimensións, e considerado o máis "novo" de toda a provincia e ten a honra de se-lo único dedicado a este emperador atopado en todo o país. De texto moi lacónico "D(omino) N(ostro) / CLAVDIO IVLIANO / SEM(per) / AVG(usto) " repite os trazos que corresponden ás fórmulas abreviadas moi espalladas en todo o século IV. A titulación de "Domino Nostro" é unha fórmula que se emprega por primeira vez co emperador Adriano e que a partir de de Septimio Severo e Caracalla, xeneralízase substituíndo en moitas ocasións o tradicional "IMPERATOR". As súas dimensións son as seguintes: 2,20 m. de altura por 60cm. de diámetro. O Miliario de Carino presenta unha altura de 1,50m e un diámetro de 55cm, chamando poderosamente a atención o tamaño da letra -entre 6 e 10 cm- e destacando especialmente as dúas últimas liñas: "(imperatori caesari) / M(arco) AVRELIO / CARIO I(nvicto) P(rincipi) P(atri) / P(atriae) P(ro)CONSVLI / CON / SVLI ". Cómpre citar que na súa transcrición hay que suplir unha primeira liña (que sería cortada para acomoda-lo miliario á función de columna que exerceu) e que ben podería se-la citada IMPERATORI CAESARI, título que desempeñaría Carino dende a morte de Caro. Igualmente, parte da terceira liña é difícil de reconstruír, xa que existía unha greta na pedra, causante da desaparicón de añgunhas letras. E por último o carto miliario é anepigráfico (pintado e sen letras). Emperador descoñecido e época indeterminada, aínda que pola súa forma regular, parece indicar que é tardío. Non se observa milla. É un bloque granítico de 1,60m de altura e presenta un oco curvo na parte inferior, quizás para a colocación de un poste. é posbile que formase parte de outro.